Chuyến thăm và làm việc của chuyên gia Mỹ tại Trung tâm Tài nguyên thực vật
Trong khuôn khổ chuyến công tác tại Việt Nam từ ngày 21/9/2025 đến 27/9/2025, đoàn chuyên gia Mỹ bao gồm Giáo sư A. Ozzie Abaye và Giáo sư Mark S. Reiter từ Học viện Công nghệ Virginia (Virginia Tech), và Giáo sư Eric Bishop von Wettberg từ Đại học Vermont đã có các hoạt động làm việc ý nghĩa tại Trung tâm Tài nguyên thực vật. Chuyến thăm nằm trong Thỏa thuận hợp tác quốc tế về nghiên cứu khoa học và giáo dục, thực hiện năm 2025, do Tiến sĩ Trần Thị Thu Hoài làm chủ nhiệm. Mục đích chung của chuyến công tác là khảo sát địa điểm cho chương trình học tập, tham quan giành cho sinh viên Virginia Tech tại Việt Nam, đồng thời xây dựng kế hoạch hợp tác nghiên cứu chế biến đồ ăn nhẹ (snack) từ đậu xanh. Các hoạt động khảo sát được thực hiện tại Trung tâm Tài nguyên thực vật, Viện Dược liệu, Viện Nông hóa Thổ nhưỡng, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Đậu đỗ thuộc Viện Cây lương thực và Thực phẩm, và HTX Gen Xanh tại Phúc Thọ, Hà Nội… đồng thời nhằm xây dựng kế hoạch hợp tác và thúc đẩy nghiên cứu chung về cây họ Đậu.
Ngày 24/9/2025 tại Trung tâm Tài nguyên thực vật, các chuyên gia đã gặp gỡ Lãnh đạo Trung tâm và thăm quan các đơn vị nghiên cứu và trao đổi học thuật, nhằm tăng cường hợp tác giữa hai bên.
Nội dung trao đổi học thuật của Giáo sư Eric và Giáo sư Mark tập trung về lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là cây họ Đậu và các giống cây trồng mới.
Giáo sư Eric Bishop von Wettberg, công tác tại Khoa Nông nghiệp, Cảnh quan và Môi trường, Đại học Vermont, trình bày chủ đề: “Legume Pangenomes: Impacts for breeding and crops of the future” (Hệ gen của cây họ đậu – Tác động đến việc lai tạo và cây trồng trong tương lai). Giáo sư nhấn mạnh vai trò của hệ gen trong việc nắm bắt toàn bộ sự đa dạng di truyền của cây họ Đậu, bao gồm cả các loài hoang dại, để cải thiện giống cây trồng thích ứng với biến đổi khí hậu. Ông thảo luận về thách thức và cơ hội trong việc sử dụng dữ liệu di truyền để phát triển cây trồng trong tương lai, như tích hợp gen từ họ hàng hoang dại để tăng cường khả năng chống chịu hạn, sâu bệnh hại và cải thiện chất lượng dinh dưỡng.
Trong phần thảo luận, Giáo sư đã giải đáp câu hỏi từ khán giả về chi phí sử dụng hệ gen trong chọn tạo giống, nhấn mạnh rằng chi phí đã giảm đáng kể nhờ công nghệ giải trình tự thế hệ mới, từ hàng triệu đô la xuống chỉ còn vài nghìn đô la cho mỗi mẫu, làm cho công nghệ này khả thi hơn cho các chương trình nhân giống ở các nước đang phát triển. Về chiến lược sử dụng hệ gen cho chọn tạo giống, ông đề xuất các cách tiếp cận như genomic selection để dự đoán đặc tính mong muốn, kết hợp với marker-assisted breeding để tích hợp gen kháng bệnh từ loài hoang dại, và hợp tác quốc tế để chia sẻ dữ liệu di truyền. Tuy nhiên để có được giống cây trồng mới thì vẫn cần nhiều thời gian và chi phí để đánh giá, do đó cần nhiều nguồn lực từ Viện nghiên cứu và công ty nông nghiệp.
Tiếp theo, Giáo sư Mark S. Reiter, Giáo sư tại Khoa Thực vật và Khoa học Môi trường, đồng thời là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Mở rộng Nông nghiệp Bờ Đông, Virginia Tech đã chia sẻ về chủ đề “Applied research and farmer outreach for new crops” (Nghiên cứu ứng dụng và hoạt động chuyển giao cho nông dân các giống cây trồng mới). Giáo sư tập trung vào các nghiên cứu ứng dụng về quản lý đất đai, phân bón, luân canh, xen canh và cây che phủ để nâng cao năng suất và bền vững. Ông giới thiệu cách chuyển giao kiến thức cho nông dân thông qua các chương trình mở rộng, bao gồm phát triển giống cây mới như edamame (đậu nành Nhật Bản) cho sản xuất cơ giới hóa và tăng giá trị kinh tế. Bài trình bày nhấn mạnh vai trò của luân canh, xen canh cây trồng, cải thiện chất lượng đất và các chiến lược dinh dưỡng để hỗ trợ nông dân đối phó với biến đổi môi trường. Trong phần hỏi đáp, một số câu hỏi được đưa ra về thí nghiệm phương pháp lấy mẫu đất khác nhau cho nghiên cứu; các nghiên cứu về thay đổi hàm lượng chất dinh dưỡng theo tầng sâu của đất và ảnh hưởng bởi sự tăng giảm mực nước ngầm theo thời gian trong năm; về cách cải thiện ảnh hưởng của chất dinh dưỡng trong đất khi ở mức quá cao; liên quan đến sự tương đồng khí hậu và giống cây trồng tại Virginia so với Việt Nam, tiềm năng giới thiệu các giống cây trồng của Virginia Tech với nông dân Việt Nam, chất lượng giống cây trồng tại Viện Nghiên cứu ven biển so với lục địa, các nghiên cứu về cây trồng chịu mặn và cuối cùng, về các nghiên cứu ảnh hưởng của vi sinh vật đất với sự hấp thu dinh dưỡng và phòng chống bệnh với các ứng dụng trong nông nghiệp hữu cơ để tăng cường sức khỏe cây trồng.
Giáo sư A. Ozzie Abaye, công tác tại Khoa Thực vật và Khoa học Môi trường, Virginia Tech, giới thiệu chủ đề tập trung vào an ninh lương thực toàn cầu, đặc biệt nghiên cứu đậu xanh nhằm giảm nạn đói ở Senegal, phù hợp với mục tiêu hợp tác nghiên cứu chế biến đồ ăn nhẹ từ đậu xanh.
Trung tâm Tài nguyên thực vật cũng giới thiệu về lịch sử hình thành, cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ của Trung tâm và sứ mệnh Bảo tồn Tài nguyên thực vật, các hoạt động Khoa học và Công nghệ, các chương trình dự án hợp tác quốc tế của Trung tâm trong thời gian qua. Đoàn chuyên gia đã thăm Ngân hàng gen hạt và Ngân hàng gen đồng ruộng tại Trung tâm. Chuyến thăm giúp các chuyên gia quan sát trực tiếp các bộ sưu tập giống cây trồng, quy trình bảo tồn và các thử nghiệm đồng ruộng, góp phần vào việc xây dựng kế hoạch hợp tác lâu dài.
Tiến sĩ Vũ Linh Chi, Phó giám đốc phụ trách Trung tâm đã cảm ơn và đánh giá cao các bài trình bày của các giáo sư. Các hoạt động không chỉ mang lại kiến thức quý báu mà còn củng cố mối quan hệ hợp tác giữa các bên. Trung tâm Tài nguyên thực vật trân trọng sự hỗ trợ từ các chuyên gia và mong đợi các hợp tác tiếp theo trong thời gian tới.
