Sinh hoạt học thuật bảo tồn nguồn gen lúa tại ngân hàng gen irri

Nhằm tăng cường trao đổi học thuật và học hỏi kinh nghiệm quốc tế trong công tác bảo tồn nguồn gen cây trồng, ngày 28/10/2025, Trung tâm Tài nguyên thực vật tổ chức buổi sinh hoạt học thuật với chủ đề “Bảo tồn nguồn gen lúa tại Ngân hàng gen IRRI”.

Buổi sinh hoạt có sự tham gia của đông đảo cán bộ, nghiên cứu viên Trung tâm cùng nhóm công tác vừa trở về từ Viện Nghiên cứu Lúa Quốc tế (IRRI). Báo cáo chuyên môn được trình bày bởi ThS. Nguyễn Thị Bích Thủy đại diện cho nhóm công tác, tập trung giới thiệu tổng quan về hoạt động của Ngân hàng gen lúa quốc tế và những kinh nghiệm có thể áp dụng tại Việt Nam.

Theo nội dung chia sẻ, Ngân hàng gen IRRI – thành lập năm 1965 – hiện lưu giữ hơn 132.000 mẫu nguồn gen lúa, bao gồm cả lúa trồng và lúa hoang dại đến từ hơn 120 quốc gia, trong đó có hơn 4.800 mẫu có nguồn gốc từ Việt Nam. Công tác bảo tồn được thực hiện theo tiêu chuẩn FAO, với quy trình vận hành chuẩn (SOP) và ứng dụng mạnh mẽ tự động hóa, mã QR và trí tuệ nhân tạo (AI) trong tất cả các khâu từ nhân giống, kiểm kê đến quản lý cơ sở dữ liệu.

Quy trình xử lý và bảo quản mẫu được trình bày chi tiết: hạt sau thu hoạch được làm khô sơ bộ ở 40°C trong 3 ngày, tiếp tục sấy ở 15°C, độ ẩm 20–25%, làm sạch, chọn lọc tự động và đóng gói trong bao nhôm (bảo quản trung hạn) hoặc hộp thiếc (bảo quản dài hạn) ở nhiệt độ -18°C. Hệ thống kho lạnh được giám sát tự động, gửi cảnh báo đến kỹ thuật viên khi có biến động nhiệt độ hoặc độ ẩm vượt ngưỡng.

Ngoài ra, việc kiểm dịch thực vật và kiểm tra sức sống hạt giống được tiến hành nghiêm ngặt trước khi cấp phát hoặc trao đổi quốc tế. Dữ liệu về mẫu nguồn gen được quản lý tập trung qua phần mềm Genesys (quản lý dữ liệu thông tin nguồn gen) và GRIM (quản lý mô tả và kiểm kê), liên kết trực tiếp với hệ thống mã QR. Các phần mềm Fieldbook và FieldLap do IRRI phát triển cũng được sử dụng để mô tả và thu thập dữ liệu ngoài đồng ruộng bằng máy tính bảng, giúp giảm sai sót và tăng hiệu quả thống kê.

Trong phần thảo luận, các cán bộ Trung tâm đặt nhiều câu hỏi thực tiễn về sự khác biệt giữa hộp thiếc và bao nhôm trong bảo quản dài hạn, cách bố trí nhân lực, cơ chế giám sát kho lạnh, tần suất kiểm kê, cũng như khả năng ứng dụng phần mềm quản lý dữ liệu trong điều kiện Việt Nam. Đại diện nhóm báo cáo cho biết, tại IRRI, việc kiểm kê được thực hiện 5 năm/lần ở kho trung hạn; nếu tỷ lệ nảy mầm trên 85%, mẫu dài hạn sẽ được giữ nguyên. Bộ phận dữ liệu gồm 9 cán bộ chuyên trách chịu trách nhiệm cập nhật, kiểm soát và bảo mật hệ thống thông tin nguồn gen.

Phát biểu kết thúc buổi sinh hoạt, TS. Vũ Linh Chi, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm, ghi nhận nỗ lực của nhóm báo cáo, đánh giá cao những chia sẻ hữu ích từ chuyến công tác tại IRRI. Phó Giám đốc cũng nhấn mạnh, việc học tập mô hình quản lý hiện đại của Ngân hàng gen IRRI là cơ sở quan trọng giúp Trung tâm nâng cao năng lực chuyên môn, từng bước hiện đại hóa và số hóa công tác bảo tồn nguồn gen trong thời gian tới. Buổi sinh hoạt học thuật đã mang đến nhiều kiến thức thực tiễn, góp phần thúc đẩy hợp tác quốc tế và nâng cao chất lượng hoạt động bảo tồn tài nguyên di truyền cây trồng tại Trung tâm Tài nguyên thực vật.

Một số hình ảnh: