| Ở Việt Nam, khoai mỡ (Dioscarea alata L.) có rất nhiều tên gọi khác nhau như khoai vạc, khoai ngọt, củ cái…, là loài cây có củ truyền thống, được trồng nhiều ở vùng trung du, bán sơn địa và vùng mới khai hoang. Huyện Hữu Lũng, Lạng Sơn là một huyện thuộc khu vực trung du miền núi phía bắc, nơi cây khoai mỡ được trồng từ rất lâu đời, gắn bó với sinh kế của người dân và đã từng là một trong những cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao và nằm trong cơ cấu cây trồng tại đây. Tuy nhiên thời gian gần đây, diện tích trồng khoai mỡ ở Hữu Lũng có xu hướng giảm mạnh cả về diện tích, năng suất và chất lượng. Đặc biệt một số giống khoai mỡ địa phương năng suất thấp đã dần bị loại bỏ khỏi sản xuất. Nguyên nhân là do sản phẩm củ của bộ giống địa phương không còn đáp ứng được yêu cầu của thị trường hiện nay; giống địa phương được nhân giống vô tính nhiều năm, không được quan tâm phục tráng nên đã thoái hóa, hơn nữa tình hình sâu bệnh hại (đặc biệt là bệnh cháy lá) đã xuất hiện và gây thiệt hại lớn cho người dân trồng khoai mỡ. Ngoài ra thị trường tiêu thụ khoai mỡ ở đây đang dần bị thu hẹp lại và phụ thuộc rất lớn vào thị trường tiêu thụ của Trung Quốc. Trước bối cảnh như vậy, nghiên cứu xây dựng mô hình bảo tồn nguồn gen khoai mỡ tại cộng đồng (on farm) ở huyện Hữu Lũng, Lạng Sơn đã trở nên cấp thiết, đáp ứng được nguyện vọng của người dân là mong muốn có giải pháp khoa học để duy trì phát triển cây khoai mỡ truyền thống của huyện.
Xã Minh Sơn, huyện Hữu Lũng đáp ứng được bộ tiêu chí tối thiểu, phù hợp để được lựa chọn làm điểm xây dựng mô hình bảo tồn on farm nguồn gen cây khoai mỡ.
Trong giai đoạn đầu thực hiện bảo tồn on farm nguồn gen khoai mỡ, đã thiết lập được vườn trình diễn đa dạng nguồn gen khoai mỡ để các nông hộ trong xã cùng tham gia đánh giá, tự ra quyết định lựa chọn các nguồn gen để phát triển sản xuất. Ngoài việc lưu giữ sự đa dạng nguồn gen phục vụ gia đình, đa số nông hộ chọn 2 giống khoai mỡ truyền thống của địa phương Khoai mỡ trụi trắng, Khoai mỡ tím và giống củ Canh bổ sung từ Ngân hàng gen để mở rộng phát triển vì hình dạng và mẫu mã củ đáp ứng được yêu cầu của thị trường và của người trồng khoai mỡ tại đây.
Xem báo cáo chi tiết tại đây |
