| Bưởi Trụ có nguồn gốc phát sinh tại xã Quế Trung, nằm ở cù lao thượng nguồn sông Thu Bồn thuộc huyện Nông Sơn tỉnh Quảng Nam. Người dân địa phương cho biết giống bưởi Trụ có mặt tại xã Quế Trung từ rất lâu và hiện tại vẫn còn một vài cây có độ tuổi từ năm, sáu mươi năm đến gần trăm năm. Do nằm ngay bên bờ sông, và hầu như hàng năm đều bị ngập lụt trong khoảng thời gian 2-5 ngày nên đất đai ở đây thuộc loại phù sa được bồi, kết cấu nhẹ, hàm lượng các chất hữu cơ ở mức trung bình nhưng độ chua cao và khả năng giữ nước, giữ phân tương đối kém.
Cây bưởi Trụ sinh trưởng khỏe, trồng bằng cành chiết hoặc ghép có tán hình cầu; còn nếu trồng bằng hạt cây có tán gần hình trụ. Cây 10 năm tuổi cao từ 6,0 – 7,0m, đường kính tán rộng 5,0 – 6,0m, đường kính thân 25-30 cm.Lá hình bầu dục, đuôi lá tù có cánh, cánh hình tim rộng 1,5-2,0 cm, dài 2,0 – 3,0 cm, phiến lá có kích thước dài 12 – 14 cm, rộng 6 – 8cm, mép lá gợn sóng đến răng cưa. Bưởi trụ ra hoa từ tháng 1-2. Hoa màu trắng, có 18 – 20 nhị đực, rời nhau, thấp hơn nhụy cái; bao phấn hình bầu dục, màu vàng tươi. Quả có hình quả lê hơi dài (hình trụ), vỏ quả có một lớp lông mịn. Khối lượng quả trung bình từ 0,8 – 1,3 kg, đường kính quả 13 – 16 cm, cao quả 16 – 18 cm; khi chín vỏ quả màu vàng nhạt. Có từ 13 -14 múi, tỷ lệ phần ăn được 60 – 65%, số lượng hạt từ 40 – 50 hạt/quả, tép múi màu hồng, thịt quả mịn, vị ngọt hơi chua, quả có hình trụ, vỏ nhiều lông. Dựa trên màu sắc tép quả, có thể phân chia bưởi Trụ làm 2 nhóm: bưởi trụ đỏ và bưởi trụ trắng, bưởi trụ đỏ có ruột màu hồng và bưởi trụ trắng có ruột màu trắng. Về chất lượng hai loại bưởi này ngang nhau, nhưng bưởi trụ đỏ được nhiều người ưa chộng hơn. Thời gian thu hoạch vào trung tuần tháng 8.
(Quả bưởi Trụ)
Trong khuôn khổ đề tài quỹ gen cấp nhà nước, tiến hành trong 4 năm (2012-2015) Trung tâm quỹ gen cây trồng có sự tham gia của Viện nghiên cứu nông nghiệp duyên hải Nam Trung bộ, đã hoàn thiện bản mô tả giống, các đặc điểm nông sinh học qua các thời kỳ vật hậu, tiến hành điều tra, tuyển chọn được 8 cây đầu dòng được Sở NN & PTNT Quảng Nam cấp giấy chứng nhận.
Song song với việc nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật, hoàn thiện quy trình thâm canh tổng hợp được minh chứng bởi các mô hình trình diễn tại địa phương, đề tài cũng đã tạo nguồn giống sạch bệnh (cây S0 và S1), vừa phục vụ cho công tác bảo tồn một nguồn gen bản địa quý, vừa cung cấp vật liệu gốc cho công tác nhân giống mở rộng diện tích trong hiện tại và tương lai. |
