Vai trò tài nguyên di truyền thực vật đối với công tác chọn tạo giống và sản xuất nông nghiệp: quá khứ, hiện tại và tương lai
Nông nghiệp nước ta sau 30 năm đổi mới đã đạt được những thành tựu ấn tượng, từ một nước thiếu lương thực trong nhiều năm, Việt Nam đã trở thành cường quốc xuất khẩu gạo đứng thứ 3 thế giới, cùng nhiều mặt hàng chiếm ưu thế trên thị trường quốc tế như cà phê, hạt điều, cao su, hồ tiêu…. Thành công của nông nghiệp là sự đóng góp to lớn của khoa học cây trồng và bảo tồn và sử dụng nguồn gen thực vật. Tuy nhiên, nông nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với một loạt những thách thức lớn như biến đổi khí hậu, tái cơ cấu, hội nhập chuỗi giá trị kinh tế/chuỗi giá trị và nền kinh tế tri thức xanh, kỹ thuật số và tri thức dưới sự thay đổi mạnh mẽ của đất nước và tình hình quốc tế. Ngày nay việc bảo tồn và sử dụng các nguồn tài nguyên di truyền của cây trồng đối với lương thực và nông nghiệp đặc biệt và đối với đa dạng sinh học nói chung là rất quan trọng.
Được thành lập tại khu vực Cách mạng Việt Bắc với tựa đề “Viện Trồng trọt” vào năm 1952 và sau nhiều lần gọi là đổi tên, cho đến năm 1963 đoàn thu thập đầu tiên đã thu thập được vài nghìn mẫu cây trồng địa phương, côn trùng, động vật và ký sinh trùng do Viện Khoa học Nông nghiệp Sau đó, hàng loạt các dự án / chương trình về tài nguyên thực vật được thực hiện bởi các nhà tài trợ quốc tế và cộng đồng khoa học ở Việt Nam.
Ngày nay, có khoảng 135 gen cây trồng quốc gia trên thế giới, duy trì khoảng 6 triệu gia cầm các loài cây trồng và họ hàng hoang dã. Hầu hết chúng ở Hoa Kỳ, Nga, Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Đức, Úc, Anh, vv. Ngân hàng gen cây trồng quốc gia, hiện nay có 38.344 nguồn gen của các loại cây trồng và họ hàng hoang dã trong kho lạnh và vài trăm giống cây trồng địa phương tại các trang trại và vườn nhà trên cả nước. Có 35,755 bản ghi dữ liệu lai lịch và 46.914 bản ghi dữ liệu mô tả và 5.886 dữ liệu hình ảnh. Nhiều đặc điểm kinh tế, giá trị của cây trồng địa phương đã được phát hiện và khai thác. Hơn nữa, đã có 7000 lần nguồn gen được cung cấp cho các nhà nghiên cứu / nhà khoa học và nông dân trong việc nhân giống, nghiên cứu, vv.
Mặc dù, Tài nguyên di truyền thực vật trong công tác chọn giống cây trồng và phát triển nông nghiệp đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên còn nhiều hạn chế chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển một nền nông nghiệp bền vững, chất lượng cao, vì vậy phải có những bước đi đột phá trong thời gian tới. Do đó, phải xây dựng các chiến lược và kế hoạch hành động để tạo ra những điểm mạnh và đột phá trong khu vực đối với những nhu cầu và thách thức trong tương lai. Các vấn đề này cần tập trung vào chiến lược, tổ chức, hệ thống dữ liệu, truyền thông, chính sách, hợp tác quốc tế trong cả hai lĩnh vực song phương và đa phương, cơ sở hạ tầng và khoa học và công nghệ.
Từ khóa: Đa dạng sinh học, bảo tồn ex-situ, bảo tồn in-situ, tài nguyên di truyền thực vật, nông nghiệp bền vững
Xem bản đầy đủ: tại đây
