Hội đồng đánh giá, nghiệm thu cấp cơ sở nhiệm vụ quỹ gen: “Nghiên cứu khai thác và phát triển nguồn gen lúa đặc sản (Nếp Bản Luốc, Khẩu Mường Lò và Khẩu Tan Đón) theo hướng sản xuất hàng hóa tại một số tỉnh miền núi phía Bắc”
Ngày 27/11/2025 tại Trung tâm Tài nguyên thực vật, Hội đồng đã đánh giá, nghiệm thu cấp cơ sở nhiệm vụ: “Nghiên cứu khai thác và phát triển nguồn gen lúa đặc sản (Nếp Bản Luốc, Khẩu Mường Lò và Khẩu Tan Đón) theo hướng sản xuất hàng hóa tại một số tỉnh miền núi phía Bắc, mã số: NVQG-2023/ĐT.12 do TS. Hoàng Thị Huệ làm chủ nhiệm. Hội đồng đánh giá nghiệm thu cấp cơ sở theo Quyết định số 616/QĐ-TTTN-KH ngày 20/11/2025 của Trung tâm Tài nguyên thực vật, do GS.VS.TSKH. Trần Đình Long chủ tịch Hội đồng. Khách mời tham dự có đại diện Bộ KHCN – TS. Đào Ngọc Ánh; Lãnh đạo Trung tâm Tài nguyên thực vật, TS. Vũ Linh Chi – Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm, ThS. Đinh Thị Ngân – Kế toán trưởng Trung tâm, cùng các cán bộ tham gia thực hiện nhiệm vụ. Nhiệm vụ đã triển khai thực hiện từ tháng 12/2023 đến tháng 12/2025 với các mục tiêu cụ thể như sau:
1) Xây dựng được bộ cơ sở dữ liệu về hiện trạng sản xuất, đặc điểm nông sinh học của 3 nguồn gen lúa đặc sản: Nếp bản Luốc, Khẩu Mường Lò, Khẩu Tan Đón
2) Xây dựng được mã vạch AND (DNA barcode) của 03 nguồn gen lúa đặc sản được đăng ký trên Ngân hàng gen quốc tế.
3) Chọn lọc và phục tráng được các giống lúa Nếp Bản Luốc, Khẩu Mường Lò, Khẩu Tan Đón; sản xuất được 300 kg hạt giống gốc cho mỗi nguồn gen, đạt chất lượng theo QCVN01-54:2011/BNNPTNT
4) Xây dựng được biện pháp kỹ thuật cho 3 giống lúa tại Hà Giang, Lai Châu và Lào Cai
5) Xây dựng được mô hình sản xuất cho 3 giống lúa đã được phục tráng tại Hà Giang, Lai Châu và Lào Cai.
Đặc điểm nổi bật về 3 giống lúa đặc sản Nếp Bản Luốc, Khẩu Mường Lò và Khẩu Tan Đón củ để tài nghiên cứu như sau:
Giống lúa Nếp Bản Luốc: Nguồn gốc thu thập tại xã bản Luốc, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang. Đây là giống lúa nếp bản địa trồng rất lâu đời tại Hoàng Su Phì, Hà Giang. Giống lúa Nếp Bản Luốc có dạng hình hạt rất to, chiều dài hạt gạo trung bình, chiều rộng hạt gạo rộng và có hình dạng hạt gạo bán thon. Là giống lúa thuộc loài phụ Japonica, nhiệt độ hóa hồ thấp, hàm lượng protein tổng số 7% va kháng vừa với rầy nâu. Giống này hiện trồng phổ biến ở các xã: bản Luốc, Thàng Tín, bản Phùng.v.v.
| Hình 1.1. Hình ảnh hạt thóc và hạt gạo giống lúa Nếp Bản Luốc | Hình 1.2.Hình ảnh bông của giống lúa Nếp Bản Luốc |
Giống lúa Khẩu Mường Lò, Lai Châu: Nguồn gốc thu thập tại xã Bản Lang, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu; đây là giống lúa nếp bản địa được trồng lâu đời phổ biến tại huyện Phong Thổ. Giống nếp Khẩu Mường Lò phản ứng ánh sáng ngày ngắn và chỉ canh tác được trong vụ Mùa. Đặc điểm nổi bật của giống: Cứng cây; chống chịu tốt với sâu bệnh hại; hạt thóc to tròn, vỏ trấu đốm nâu, có râu ngắn từng phần, cuống hạt rất dai nên khó rụng hạt, gạo có dạng to tròn-trung bình trắng, cơm dẻo và ngon. Giống lúa Khẩu Mường Lò thuộc loài phụ Japonica với nhiệt độ hóa hồ trung bình, hàm lượng protein tổng số 7,7%
| Hình 1.3. Hình ảnh hạt thóc và hạt gạo giống lúa Khẩu Mường Lò | Hình 1.4.Hình ảnh bông của giống lúa Khẩu Mường Lò |
Giống lúa Khẩu Tan Đón, Lào Cai: Nguồn gốc thu thập tại xã Thẩm Dương, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Là giống lúa nếp địa phương, trồng rất lâu đời. Nếp Khẩu Tan đón Lào Cai có khả năng chịu hạn, chống chịu sâu bệnh, hạt gạo có màu trắng, mùi thơm đậm; cơm dẻo dính, vị ngọt ngậy, có lớp tinh dầu bám trên bề mặt lá dong hoặc lá chuối khi gói xôi. Giống lúa Khẩu Tan Đón thuộc loài phụ Japonica, được xác định là giống lúa rất thơm với nhiệt độ hóa hồ thấp, hàm lượng protein tổng số 7%. Giống thể hiện khả năng chịu hạn toàn diện và ổn định nhất ở cả giai đoạn sinh dưỡng và sinh thực.
| Hình 1.5. Hình ảnh hạt thóc và hạt gạo giống lúa Khẩu Tan Đón | Hình 1.6. Hình ảnh bông của giống lúa Khẩu Tan Đón |
Nhiệm vụ đã triển khai thực hiện tại 5 nội dung chính, đến thời điểm nghiệm thu, nhiệm vụ đã hoàn thành đầy đủ 11 sản phẩm dạng I, II và III bao gồm:
- Hạt giống lúa Nếp Bản Luốc siêu nguyên chủng: 330 kg
- Hạt giống lúa Khẩu Mường Lò siêu nguyên chủng: 380 kg
- Hạt giống lúa Khẩu Tan Đón siêu nguyên chủng: 410 kg
- Bộ cơ sở dữ liệu về hiện trạng sản xuất, đặc điểm nông sinh học của 3 nguồn gen lúa đặc sản: Nếp bản Luốc, Khẩu Mường Lò, Khẩu Tan Đón
- Mã vạch AND (DNA barcode) của 03 nguồn gen lúa đặc sản được đăng ký trên Ngân hàng gen quốc tế
- Báo cáo phục tráng gống lúa Nếp Bản Luốc, Khẩu Mường Lò, Khẩu Tan Đón
- Quy trình kỹ thuật canh tác cho 03 nguồn gen lúa đặc sản
- Mô hình sản xuất cho giống lúa Nếp Bản Luốc tại Hà Giang (10ha)
- Mô hình sản xuất cho giống lúa Khẩu Mường Lò tại Lai Châu (10ha)
- Mô hình sản xuất cho giống lúa Khẩu Tan Đón tại Lào Cai (10ha)
- Bài báo: 02 bài báo khoa học phản ánh kết quả của nhiệm vụ, đã được đăng trên tạp chí chuyên ngành Tạp chí Khoa học và Công nghệ nông nghiệp Việt Nam; Tạp chí Khoa học và Công nghệ nông nghiệp, Đại học Nông Lâm, Đại học Huế.
Hội đồng đánh giá nghiệm thu cấp cơ sở đã ghi nhận và đánh giá rất cao những kết quả đạt được của nhiệm vụ với các sản phẩm khoa học đầy đủ về chủng loại, đảm bảo số lượng, khối lượng cũng như các chỉ tiêu thông số kỹ thuật về chất lượng sản phẩm. Nhiệm vụ đã được Hội đồng đánh giá nghiệm thu cấp cơ sở đánh giá ở mức đạt với sự thống nhất cao, số phiếu tán thành đạt 7/7 thành viên Hội đồng. Hội đồng cũng đề nghị chủ nhiệm nhiệm vụ tiếp thu các ý kiến đóng góp của Hội đồng và hoàn thiện các báo cáo, hồ sơ theo yêu cầu tại Thông tư 11/2014/TT-BKHCN ngày 30/5/2014 của Bộ Khoa học và Công nghệ để nộp Bộ Khoa học và Công nghệ phục vụ công tác đánh giá, nghiệm thu cấp Quốc gia.
